Translate

wtorek, 31 grudnia 2024

JAK PRACOWAĆ Z DZIECKIEM Z ZESPOŁEM ASPERGERA? PRZEWODNIK PO SKUTECZNYCH METODACH WSPARCIA

 Techniki, strategie i podejście

 wspierające rozwój społeczny i emocjonalny dzieci z ZA

Praca z dzieckiem z zespołem Aspergera (ZA) wymaga odpowiedniego podejścia, uwzględniającego specyfikę tej diagnozy i indywidualne potrzeby dziecka. Oto kilka przykładów form pracy, które mogą pomóc dziecku z ZA dostosować się do norm społecznych, uniknąć izolacji i poprawić interakcje z dorosłymi oraz rówieśnikami:

1. Dostosowanie do norm społecznych

Dzieci z ZA często mają trudności z rozumieniem, jakie zachowania są odpowiednie w różnych sytuacjach społecznych. Aby im pomóc, warto:

  • Nauka przez modelowanie: Dorosły (nauczyciel, rodzic, opiekun) może wprowadzać dziecko w normy społeczne, pokazując, jak należy się zachować w różnych sytuacjach. Może to być np. poprzez symulowanie sytuacji w formie gier ról, gdzie dorosły pełni rolę nauczyciela lub kolegi, a dziecko uczy się reagować odpowiednio do kontekstu.
  • Korzystanie z wizualnych pomocy edukacyjnych: Dzieci z ZA lepiej reagują na materiały wizualne. Karty z obrazkami przedstawiające właściwe i niewłaściwe zachowanie, schematy zachowań w różnych sytuacjach, mogą ułatwić dziecku zrozumienie, co jest akceptowalne w określonym kontekście.
  • Jasne instrukcje: Dzieci z ZA często mają problem z odczytywaniem podtekstów. Dlatego ważne jest, aby dorosły dawał dziecku jasne, dosłowne instrukcje dotyczące tego, co należy zrobić, np. „Podaj teraz kartkę koleżance” lub „Zaczekaj na swoją kolej”.

2. Tworzenie sytuacji integrujących (unikanie izolacji)

  • Zajęcia grupowe i projekty: Aby uniknąć izolacji, warto wprowadzać dziecko do grupowych zajęć, w których może współpracować z rówieśnikami. Warto wybrać takie formy pracy, które angażują dzieci w sposób, który nie wymaga nadmiernego kontaktu wzrokowego czy interakcji społecznych, ale pozwala na bycie częścią grupy, np. wspólne rysowanie, budowanie z klocków, rozwiązywanie zagadek.
  • Wsparcie rówieśnicze: Dzieci z ZA mogą lepiej czuć się w mniejszych grupach. Można zaplanować zajęcia, w których dziecko będzie miało swojego partnera lub grupę rówieśników, którzy będą wspierać je w zadaniach. Należy upewnić się, że rówieśnicy są odpowiednio przygotowani i rozumieją, jak pomóc, nie wyśmiewając czy nie izolując dziecka.
  • Pozytywne wzmocnienie: Ważne jest, aby każde dziecko w grupie, które wspiera dziecko z ZA, było nagradzane za cierpliwość i pomoc. Może to być pochwała w formie słownej lub symbolicznej nagrody.

3. Rola dorosłego

  • Zrozumienie i cierpliwość: Dorosły, niezależnie od tego, czy to rodzic, nauczyciel czy terapeuta, powinien wykazywać się dużą cierpliwością i empatią. Ważne jest, aby nie oceniać dziecka za trudności, które ma w dostosowywaniu się do norm społecznych. Dorosły powinien podejść do dziecka z ZA z pełnym zrozumieniem jego indywidualnych potrzeb i trudności.
  • Dostosowanie komunikacji: Dorosły powinien unikać złożonych pytań, stosować proste, zrozumiałe polecenia oraz używać jasnych, jednoznacznych słów. Unikanie metafor, żartów czy ironii jest kluczowe w codziennej komunikacji z dzieckiem z ZA.
  • Regularność i struktura: Dzieci z ZA czerpią korzyści z ustalonych rutyn i struktury. Dorosły powinien tworzyć harmonogramy, aby dziecko czuło się bezpiecznie i wiedziało, czego się spodziewać w danym dniu.

4. Rola nauczyciela

  • Indywidualne podejście: Nauczyciel powinien znać indywidualne potrzeby dziecka z ZA. Warto stosować modyfikacje programowe, które uwzględniają trudności dziecka w komunikacji, koncentracji i integracji społecznej. Może to obejmować np. wydłużenie czasu na wykonanie zadań lub umożliwienie pracy w ciszy, bez rozpraszających bodźców.
  • Szkolenia i wsparcie dla nauczycieli: Nauczyciel powinien uczestniczyć w szkoleniach dotyczących pracy z dziećmi z ZA, aby zrozumieć, jak najlepiej dostosować podejście do takich uczniów i rozpoznać ich potrzeby.
  • Utrzymywanie regularnego kontaktu z rodzicami: Nauczyciel powinien utrzymywać stały kontakt z rodzicami dziecka, aby być na bieżąco z postępami, trudnościami oraz zmianami w zachowaniu dziecka. Dzięki temu nauczyciel może dostosować swoje metody nauczania i wsparcia do potrzeb dziecka.

5. Rola nauczyciela wspierającego

  • Pomoc w integracji: Nauczyciel wspierający może pomóc dziecku z ZA w integracji z grupą i w nauce zasad funkcjonowania w grupie. Może także pełnić rolę pośrednika w sytuacjach, które wymagają pomocy dziecku w interakcjach z rówieśnikami, np. pomagając w nawiązywaniu pierwszych rozmów.
  • Pomoc w koncentracji i organizacji: Dzieci z ZA często mają trudności w utrzymaniu koncentracji, dlatego nauczyciel wspierający może organizować dziecku przerwę, jeśli zauważy oznaki przemęczenia lub przytłoczenia, a także pomagać w organizacji zadań.
  • Wsparcie emocjonalne: Dzieci z ZA mogą być wrażliwe na stres i emocje, dlatego nauczyciel wspierający może stanowić dla nich wsparcie emocjonalne w trudniejszych sytuacjach, takich jak zmiana rutyny czy konfrontacja z trudnymi zadaniami.

6. Rola rodzica

  • Wspieranie w codziennych obowiązkach: Rodzic powinien pomagać dziecku w codziennych czynnościach, wprowadzając stałą rutynę i strukturyzując czas. Warto organizować wspólne zajęcia, które rozwijają umiejętności społeczne dziecka, np. zabawy z rodzeństwem, wspólne gotowanie czy prace w ogrodzie.
  • Dbanie o zdrowie emocjonalne: Rodzice powinni rozmawiać z dzieckiem o jego emocjach, pomagając mu zrozumieć i wyrażać to, co czuje. Warto również pomóc dziecku radzić sobie ze stresem i niepokojem, np. poprzez techniki oddechowe, jogę czy inne formy relaksacji.
  • Edukacja i komunikacja: Rodzice powinni edukować siebie i innych członków rodziny o zespole Aspergera, aby zrozumieć trudności dziecka i skuteczniej wspierać je w codziennym życiu.

        Praca z dzieckiem z zespołem Aspergera wymaga elastyczności, cierpliwości oraz indywidualnego podejścia. Dorośli – rodzice, nauczyciele i terapeuci – powinni ściśle współpracować, aby stworzyć dla dziecka jak najlepsze warunki do rozwoju. Kluczowe jest zrozumienie, że dziecko z ZA nie działa w sposób świadomy i celowy, ale zmaga się z trudnościami wynikającymi z neurologicznych podstaw tej diagnozy. Regularne wsparcie, cierpliwość i konsekwencja pomagają dzieciom z ZA integrować się ze światem, rozwijać umiejętności społeczne i radzić sobie z emocjami.

 

POLECANE KSIĄŻKI

  • 1. Kowalska, Anna. „Pierwsze dni w przedszkolu”. Warszawa: Wydawnictwo ABC, 2020. Książka przeznaczona dla dzieci w wieku przedszkolnym, pomagająca przejść przez pierwsze dni w przedszkolu. Dzięki prostym ilustracjom i tekstowi, dzieci mogą zrozumieć, co je czeka i jak poradzić sobie z nowymi wyzwaniami. Opowiada o emocjach, które mogą towarzyszyć maluchom, takich jak strach przed nowym środowiskiem, tęsknota za rodzicami czy pierwsze przyjaźnie.
  • 2. Nowak, Katarzyna. „Wielka przygoda Małego Misia w przedszkolu”. Kraków: Wydawnictwo Złote Pióro, 2018. Książka opowiada o małym misiu, który po raz pierwszy idzie do przedszkola. Dzieci towarzyszą mu w odkrywaniu nowych rówieśników, nauczycieli oraz codziennych aktywności. Książka jest pełna kolorowych ilustracji, które w sposób angażujący przedstawiają przedszkolne życie. Dzięki tej lekturze dzieci mogą poczuć się pewniej, wiedząc, czego się spodziewać w nowym miejscu.
  • 3. Pietrzyk, Krzysztof. „Tosia idzie do przedszkola”. Poznań: Wydawnictwo Mały Książę, 2019. Historia Tosi, małej dziewczynki, która zaczyna chodzić do przedszkola. Książka opisuje jej codzienne doświadczenia, relacje z innymi dziećmi oraz nauczycielami. Jest to opowieść o adaptacji, oswajaniu się z nowym otoczeniem i odkrywaniu radości z zabawy i nauki w grupie rówieśników. Książka pomaga dzieciom przygotować się do zmian i rozwijać umiejętności społeczne.
  • 4. Wiśniewska, Monika. „Co się dzieje w przedszkolu?”. Łódź: Wydawnictwo Bajka, 2021. Ta książka to przewodnik po życiu przedszkolnym. Dzieci uczą się o tym, jak przebiegają dni w przedszkolu, jakie zajęcia i zabawy je czekają. Książka jest napisana w formie pytań i odpowiedzi, dzięki czemu maluchy mogą angażować się w interakcję z tekstem. Pomaga rozwiać obawy związane z początkiem przedszkolnej edukacji i przygotowuje dzieci na wszelkie zmiany, które z nią wiążą.
  • 5.Zawisza, Marta. „Pierwszy dzień w przedszkolu”. Gdańsk: Wydawnictwo Dziecięce, 2017. Opowieść o dziecku, które po raz pierwszy stawia krok w przedszkolu. Dzięki prostemu językowi, książka jest dostępna dla najmłodszych dzieci. Zawiera ilustracje, które obrazują codzienne życie w przedszkolu – od porannego przyjścia, przez wspólne zabawy, po pożegnanie na koniec dnia. To doskonała lektura dla dzieci, które zaczynają swoją przygodę z przedszkolem, a także dla rodziców, którzy chcą je wesprzeć w adaptacji.