LĘK PRZED SPANIEM -JAK SOBIE RADZIĆ? w zał. BAJKA "GWIEZDNY LOCYK TOSI"

Jak pokonać lęk przed spaniem u dziecka?

Lęk przed snem to powszechny problem, z którym mierzy się wielu rodziców. Dotyka on głównie dzieci między 2. a 8. rokiem życia, ale może występować także później. Dziecko boi się zasypiać samo, nie chce spać w ciemności, obawia się potworów, złodziei, czy „zniknięcia” rodziców. Co ważne — ten lęk nie jest fanaberią ani manipulacją, ale realnym, silnym przeżyciem emocjonalnym. Jak więc mądrze i skutecznie pomóc dziecku?

1. Zrozum, skąd bierze się lęk

Dziecko w wieku przedszkolnym ma bujną wyobraźnię, ale ograniczoną zdolność odróżniania fantazji od rzeczywistości. Widzi cienie, słyszy dźwięki i nadaje im groźne znaczenie. Lęk może być także reakcją na stres (zmiana przedszkola, narodziny rodzeństwa, rozwód, przeprowadzka) lub przejawem potrzeby większego kontaktu emocjonalnego z opiekunami.

Typowe przyczyny:

• naturalny etap rozwoju wyobraźni (potwory, ciemność),

• stres lub zmiany życiowe,

• oglądanie strasznych treści (nawet pozornie niewinnych bajek),

• lęk separacyjny (obawa przed utratą rodzica),

• zbyt duże wymagania emocjonalne w ciągu dnia.

2. Nie bagatelizuj, nie wyśmiewaj

Pierwszy krok to uznanie emocji dziecka za ważne. Zdania typu: „Nie ma się czego bać”, „To głupie” albo „Nie zmyślaj” mogą sprawić, że dziecko poczuje się niezrozumiane i samotne. W zamian powiedz:
  „Rozumiem, że boisz się zasypiać. Jestem tutaj i pomogę ci przez to przejść.”

Dziecko potrzebuje walidacji emocjonalnej i poczucia bezpieczeństwa – bez tego nie ruszycie dalej.

3. Wprowadź stały rytuał wieczorny

Rytuały dają dzieciom poczucie przewidywalności i kontroli. Spokojny, powtarzalny schemat przed snem sygnalizuje organizmowi: „czas na odpoczynek”.

Przykładowy rytuał:

• kąpiel (z ciepłą wodą, delikatnymi zapachami),

• piżama i wieczorne przytulenie,

• czytanie książki lub słuchanie kojącej muzyki,

• gaszenie światła i zostawienie nocnej lampki,

• chwila rozmowy o tym, co było dobre w ciągu dnia.

4. Zaproponuj „sojusznika” do snu

Maskotka, pluszowy miś, a nawet „kamień odwagi” – dziecko może dostać „przyjaciela”, który będzie mu towarzyszyć w łóżku. Warto dać temu sojusznikowi imię i przypisać magiczne moce („Miś Strażnik pilnuje, żeby nic ci się nie stało, gdy śpisz”).

5. Światło i otoczenie

Dziecko boi się ciemności? Nie zmuszaj do spania w całkowitym mroku. Mała lampka nocna (najlepiej o ciepłym, bursztynowym świetle) może być wystarczająca. Upewnij się też, że:

• pokój jest uporządkowany (chaos zwiększa napięcie),

• nie ma w nim pobudzających bodźców (telewizora, ekranów),

• dziecko nie widzi „strasznych kształtów” (np. wiszących ubrań).

6. Techniki relaksacyjne dostosowane do wieku

Proste techniki można wprowadzać już u kilkulatków:

• oddychanie z misiem: dziecko kładzie misia na brzuchu i obserwuje, jak się podnosi i opada przy oddechu,

• wizualizacja: opowiedz bajkę o „krainie snu”, do której właśnie zmierza jego łóżko,

• progresywna relaksacja: napinanie i rozluźnianie ciała (forma zabawy).

7. Unikaj kar i presji

Groźby w stylu: „Jak nie zaśniesz, to…” lub „Nie będę się tobą zajmować, jak się boisz!” tylko pogłębiają lęk. Zasypianie w lęku to nie sposób na zdrowy sen, tylko na traumę. Celem nie jest to, żeby dziecko zasnęło „bo musi”, ale żeby chciało.

8. Wprowadź elementy kontroli

Dziecko czuje się bezradne wobec nocy – daj mu wybór:

• Które 2 książeczki dziś przeczytamy?

• Czy chcesz spać z misiem czy poduszką w gwiazdki?

• Która lampka ma świecić?

Decyzyjność przywraca poczucie wpływu.

9. Zastosuj bajkoterapię

Czytaj książki, które opowiadają o lękach, ale kończą się pozytywnie. Polecane pozycje:

• „Nie bój się, Franklinie” – Paulette Bourgeois,

• „Tuli Tuli opowiada, kto się boi, ten się śmieje” – Magdalena Młodnicka,

• „Nocne strachy” – Anna Onichimowska,

• „Strach ma wielkie oczy” – Grzegorz Kasdepke.

10. Kiedy udać się po pomoc specjalisty?

Jeśli lęk przed spaniem:

• utrzymuje się powyżej 2–3 miesięcy mimo prób pomocy,

• objawia się silnymi reakcjami fizycznymi (panika, duszność, moczenie),

• prowadzi do trudności w funkcjonowaniu w ciągu dnia,

• towarzyszy mu silna separacyjna panika lub inne zaburzenia lękowe,

warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym. Może być potrzebna terapia behawioralna lub bajkoterapia pod okiem specjalisty.

Lęk przed snem to ważny sygnał od dziecka. Nie ignoruj go, nie bagatelizuj – zamiast tego okaż empatię, cierpliwość i konsekwencję. To czas, w którym dziecko potrzebuje wsparcia i bezpiecznej przestrzeni emocjonalnej. Tylko wtedy sen stanie się nie wrogiem, ale przyjacielem.

A na zakończenie tego artykułu zamieszczam bajkę, moze skorzystasz:

 

„Gwiezdny Kocyk Tosi”

(bajka na dobranoc wspierająca spokojny sen)

W pewnym cichym miasteczku, na końcu ulicy Pachnącej Lawendą, mieszkała mała dziewczynka o imieniu Tosia. Tosia miała pięć lat, mięciutkiego misia o imieniu Tulik i pewien szczególny problem — bała się zasypiać.

Każdego wieczoru, gdy mama mówiła: „Czas do łóżka, kochanie”, Tosia zaczynała się niepokoić.
— A jeśli pod łóżkiem czają się potwory? — pytała cichutko.
— A co, jeśli nie znajdę drogi ze snu z powrotem do domu?

Mama tuliła Tosię, głaskała po włoskach i mówiła spokojnie:
— Kochanie, w twoim łóżku mieszka magia. Tylko trzeba jej pozwolić działać.

Pewnej nocy mama przyniosła nowy kocyk — miękki jak chmurka i błyszczący jak niebo pełne gwiazd.
— To Gwiezdny Kocyk, Tosiu. On zna wszystkie sny świata. Gdy go przytulisz, zabierze cię w miejsce, gdzie nie ma strachu. Tam, gdzie każdy sen jest bezpieczny.

Tosia otworzyła szeroko oczy.
— Naprawdę?

Mama uśmiechnęła się i szepnęła:
— Zobaczysz.

Tosia położyła się pod Gwiezdnym Kocykiem. Tulik też wskoczył do łóżka. Mama zgasiła światło, zostawiając tylko małą lampkę w kształcie księżyca.

I wtedy stało się coś niezwykłego.
Gdy Tosia zamknęła oczy, usłyszała delikatny głosik, jakby szept wiatru:
— Śpij spokojnie, Tosiu. Teraz ja cię poprowadzę...

Kocyk delikatnie uniósł się w górę i zabrał Tosię na podniebną przejażdżkę. Lecieli nad miastem, gdzie psy chrapały w ogrodach, a latarnie mrugały z uśmiechem. Przemknęli nad lasem, gdzie liski układały się do snu, a sówki śpiewały kołysanki.

Tosia zobaczyła Krainę Ciepłych Słów, gdzie każde „dobranoc” brzmiało jak melodia. Odwiedziła Wyspę Przytulasów, gdzie wszyscy się przytulali tak długo, jak tylko chcieli. I wreszcie, dotarła do Serca Nocy — miejsca, w którym wszystkie sny mieszkają, zanim trafią do dzieci.

Było tam jasno, cicho i spokojnie. Ani jednego potwora, żadnej ciemności, tylko miękki mrok, jak aksamit.

Tosia westchnęła szczęśliwa.

— Tu nie trzeba się bać — powiedziała do Tulika.

A gdy obudziła się rano, kocyk był na miejscu, mama tuliła ją z uśmiechem, a noc… już nie wydawała się taka straszna.

Od tej pory, gdy tylko Tosia kładła się spać, mówiła do kocyka:
— Zabrałeś mnie raz. Teraz zabierz mnie znów.

I kocyk zawsze zabierał ją w najpiękniejsze sny.

 

Dobra noc, mały słuchaczu. Gwiezdny Kocyk też na ciebie czeka…