Translate

czwartek, 1 maja 2025

NIE CHCĘ SIĘ Z TOBĄ BAWIĆ - ODRZUCENIE

Samotność wśród rówieśników – o przyczynach odrzucenia w zabawie

Odrzucenie w zabawie jako forma przemocy rówieśniczej w przedszkolu może mieć wiele źródeł. Choć przedszkolaki są dopiero na początku drogi doświadczania i rozumienia relacji społecznych, już na tym etapie mogą pojawić się wykluczenia. Przyczyny odrzucenia w zabawie bywają złożone i wynikają zarówno z indywidualnych cech dziecka, jak i z dynamiki grupy.

Skąd może wynikać odrzucenie w zabawie?

1. Różnice rozwojowe Dzieci rozwijają się w różnym tempie. Niektóre przedszkolaki mają już rozwinięte umiejętności społeczne, potrafią współpracować i komunikować się, inne dopiero się tego uczą. Dziecko, które gorzej mówi, ma trudność z rozumieniem reguł gry, wolniej reaguje lub nadmiernie się emocjonuje, może być wykluczane przez grupę, która dąży do spójności i płynnej zabawy.

2. Brak umiejętności społecznych Dziecko może nieświadomie naruszać granice innych – np. narzucać się, dominować, zabierać zabawki, nie przestrzegać zasad. Grupa może na to reagować wykluczeniem. Jest to reakcja obronna, która niestety rani i pogłębia izolację dziecka, które potrzebuje wsparcia, a nie odrzucenia.

3. Kierowanie się przez grupę liderem W grupie często wykształca się nieformalny lider, którego opinia wpływa na zachowania innych dzieci. Jeśli lider nie akceptuje danego dziecka i otwarcie to manifestuje, pozostałe dzieci mogą podążać za nim, nawet nie zdając sobie sprawy z krzywdy, jaką wyrządzają.

4. Niska samoocena dziecka Dzieci niepewne siebie, wycofane, lękliwe, często mają trudność z wchodzeniem w zabawę, a przez to bywają pomijane lub niezauważane. Jeśli nie potrafią się same włączyć, a nikt ich nie zaprosi, z czasem mogą zacząć unikać grupy, co prowadzi do jeszcze większej izolacji.

5. Różnice w wyglądzie, statusie społecznym lub języku Wiek przedszkolny to czas intensywnego odkrywania różnic. Dzieci mogą odrzucać kogoś, kto „jest inny” – mówi innym językiem, ubiera się inaczej, ma inny kolor skóry, zachowuje się nietypowo. Choć często wynika to z ciekawości i braku zrozumienia, może przyjąć formę odrzucenia.

6. Wzorce z domu Dzieci uczą się przez obserwację. Jeśli w domu słyszą negatywne oceny innych, wykluczające komentarze, jeśli sami są krytykowani lub odrzucani, mogą te wzorce przenosić do przedszkola, traktując je jako normalne formy relacji.

Co może zrobić nauczyciel?

  • Obserwować grupę i wychwytywać mechanizmy wykluczenia.

  • Reagować natychmiast, kiedy pojawia się odrzucenie – nazwać je i zaprosić dziecko do wspólnej zabawy.

  • Modelować zachowania: pokazywać, jak zapraszać do zabawy, jak dzielić się, jak mówić „nie” z szacunkiem.

  • Wprowadzać zabawy integracyjne, które nie dzielą, lecz łączą.

  • Rozmawiać z dziećmi o emocjach, przyjaźni, różnicach – np. przez bajki terapeutyczne.

  • Wzmacniać pewność siebie dzieci wycofanych – np. przez dawanie im zadań, pozytywne wzmocnienia.

  • Współpracować z rodzicami i wspierać ich w rozwijaniu umiejętności społecznych dziecka również w domu.

Odrzucenie w zabawie to sygnał, który nie powinien być ignorowany. Zamiast oceniać, warto zrozumieć przyczynę i odpowiednio zareagować. Przedszkole to miejsce, gdzie każde dziecko ma prawo czuć się akceptowane, ważne i zauważone.

 

 

POLECANE KSIĄŻKI

  • 1. Kowalska, Anna. „Pierwsze dni w przedszkolu”. Warszawa: Wydawnictwo ABC, 2020. Książka przeznaczona dla dzieci w wieku przedszkolnym, pomagająca przejść przez pierwsze dni w przedszkolu. Dzięki prostym ilustracjom i tekstowi, dzieci mogą zrozumieć, co je czeka i jak poradzić sobie z nowymi wyzwaniami. Opowiada o emocjach, które mogą towarzyszyć maluchom, takich jak strach przed nowym środowiskiem, tęsknota za rodzicami czy pierwsze przyjaźnie.
  • 2. Nowak, Katarzyna. „Wielka przygoda Małego Misia w przedszkolu”. Kraków: Wydawnictwo Złote Pióro, 2018. Książka opowiada o małym misiu, który po raz pierwszy idzie do przedszkola. Dzieci towarzyszą mu w odkrywaniu nowych rówieśników, nauczycieli oraz codziennych aktywności. Książka jest pełna kolorowych ilustracji, które w sposób angażujący przedstawiają przedszkolne życie. Dzięki tej lekturze dzieci mogą poczuć się pewniej, wiedząc, czego się spodziewać w nowym miejscu.
  • 3. Pietrzyk, Krzysztof. „Tosia idzie do przedszkola”. Poznań: Wydawnictwo Mały Książę, 2019. Historia Tosi, małej dziewczynki, która zaczyna chodzić do przedszkola. Książka opisuje jej codzienne doświadczenia, relacje z innymi dziećmi oraz nauczycielami. Jest to opowieść o adaptacji, oswajaniu się z nowym otoczeniem i odkrywaniu radości z zabawy i nauki w grupie rówieśników. Książka pomaga dzieciom przygotować się do zmian i rozwijać umiejętności społeczne.
  • 4. Wiśniewska, Monika. „Co się dzieje w przedszkolu?”. Łódź: Wydawnictwo Bajka, 2021. Ta książka to przewodnik po życiu przedszkolnym. Dzieci uczą się o tym, jak przebiegają dni w przedszkolu, jakie zajęcia i zabawy je czekają. Książka jest napisana w formie pytań i odpowiedzi, dzięki czemu maluchy mogą angażować się w interakcję z tekstem. Pomaga rozwiać obawy związane z początkiem przedszkolnej edukacji i przygotowuje dzieci na wszelkie zmiany, które z nią wiążą.
  • 5.Zawisza, Marta. „Pierwszy dzień w przedszkolu”. Gdańsk: Wydawnictwo Dziecięce, 2017. Opowieść o dziecku, które po raz pierwszy stawia krok w przedszkolu. Dzięki prostemu językowi, książka jest dostępna dla najmłodszych dzieci. Zawiera ilustracje, które obrazują codzienne życie w przedszkolu – od porannego przyjścia, przez wspólne zabawy, po pożegnanie na koniec dnia. To doskonała lektura dla dzieci, które zaczynają swoją przygodę z przedszkolem, a także dla rodziców, którzy chcą je wesprzeć w adaptacji.