Dzieci z zespołem Aspergera (ZA), które są częścią spektrum autyzmu, często muszą zmierzyć się z wyzwaniami, które nie dotyczą ich rówieśników. Współczesne społeczeństwo narzuca określone normy społeczne, oczekiwania oraz wymagania, które mogą być trudne do spełnienia dla dzieci z ZA. Nadmierne oczekiwania ze strony dorosłych, szkoły, czy rówieśników mogą wywołać u nich stres i poczucie przytłoczenia.
Trudności z adaptacją do otoczenia
Dzieci z zespołem Aspergera mają specyficzny sposób odbierania i przetwarzania informacji. Ich postrzeganie świata różni się od tego, co jest uznawane za „normalne” w społeczeństwie. Często mają problemy z rozumieniem i przestrzeganiem niepisanych zasad społecznych, co może prowadzić do poczucia odosobnienia. Wymagania, które są stawiane przed dziećmi w szkołach czy grupach rówieśniczych – takie jak interakcje społeczne, przestrzeganie zasad gry, wyrażanie emocji w odpowiedni sposób – mogą stać się dla nich ogromnym stresem.
Adaptacja do środowiska, które wymaga przestrzegania wielu reguł i norm, jest dla dziecka
z zespołem Aspergera szczególnie trudna. Dzieci te często nie rozumieją, dlaczego pewne zachowania są akceptowane, a inne nie. Nawet drobne zmiany w rutynie mogą wywołać silne reakcje, jak lęk, niepokój, czy agresję. Szkoła, w której dziecko musi odnaleźć się wśród rówieśników, często staje się miejscem stresującym, gdzie wywierana jest presja na dostosowanie się do reguł grupy.
Presja ze strony dorosłych i wymagania szkolne
Dorośli, szczególnie nauczyciele i rodzice, mogą nie zawsze rozumieć, w jaki sposób dzieci
z zespołem Aspergera postrzegają świat. Chociaż mogą mieć dobre intencje, ich nadmierne oczekiwania mogą pogłębiać stres dziecka. Często zdarza się, że dorośli wywierają presję na dziecko, aby wykonało zadania w określonym czasie lub przestrzegało zasad, które wydają się logiczne, ale są niezrozumiałe dla dziecka z ZA. Tego rodzaju naciski mogą sprawić, że dziecko poczuje się „zawalone” obowiązkami, co może prowadzić do frustracji, zamknięcia
w sobie lub wybuchów złości.
W szkole, na przykład, dzieci z ZA często mają trudności z realizowaniem oczekiwań dotyczących współpracy w grupie, rozwiązywania problemów w sposób społeczny, czy zrozumienia kontekstu sytuacji. Niezrozumienie powodów, dla których muszą przestrzegać określonych norm, może prowadzić do poczucia izolacji i stresu. Dzieci z ZA, które nie radzą sobie w pełni z codziennymi wymaganiami, mogą doświadczać niskiej samooceny, co tylko pogłębia ich trudności.
Wpływ presji rówieśników
Presja rówieśnicza to kolejny aspekt, który może być szczególnie trudny do zniesienia przez dziecko z zespołem Aspergera. Dzieci te często nie rozumieją w pełni subtelnych sygnałów społecznych, jak ton głosu, wyraz twarzy czy gesty, które rówieśnicy stosują w interakcjach. To może prowadzić do nieporozumień i sytuacji, w których dziecko czuje się odrzucone, niezrozumiane lub „inaczej” traktowane.
Rówieśnicy, którzy wyśmiewają lub ignorują dziecko, które nie potrafi spełnić społecznych oczekiwań, mogą nieświadomie pogłębiać poczucie izolacji dziecka. Dzieci z ZA, które nie wiedzą, jak wchodzić w interakcje w sposób akceptowany przez grupę, mogą doświadczać lęku przed odrzuceniem, co w konsekwencji wpływa na ich zdolność do budowania relacji
i adaptacji do otoczenia.
Jakie konsekwencje niesie za sobą presja?
Nadmierna presja społeczna i wymagania otoczenia mogą prowadzić do szeregu negatywnych konsekwencji w życiu dziecka z zespołem Aspergera. Oto niektóre z nich:
Wzrost lęku i stresu: Dziecko, które jest przytłoczone wymaganiami, może stać się nadmiernie zestresowane. Często pojawiają się u niego objawy lęku, jak nerwowość, nadmierna potrzeba kontroli sytuacji, czy trudności z koncentracją.
Problemy z emocjami: Dzieci z ZA mają trudności z rozumieniem i wyrażaniem emocji. Kiedy są pod presją, mogą wybuchać złością, płakać lub zamykać się w sobie, co może prowadzić do trudności w relacjach społecznych.
Obniżona samoocena: Często dziecko, które nie spełnia oczekiwań otoczenia, może zacząć wątpić w siebie. Niskie poczucie własnej wartości, wynikające z niepowodzeń
w szkole lub interakcjach z rówieśnikami, może pogłębiać trudności emocjonalne
i społeczne.Izolacja społeczna: Presja społeczna może prowadzić do wycofania się dziecka z interakcji z rówieśnikami. Niezrozumienie zasad grupowych, lęk przed odrzuceniem
i nieumiejętność dostosowania się do norm może skutkować izolowaniem się dziecka, które nie potrafi odnaleźć się w grupie.
Jak wspierać dziecko z zespołem Aspergera w sytuacjach presji?
Zrozumienie i akceptacja: Rodzice, nauczyciele i rówieśnicy powinni wykazywać większą empatię i zrozumienie dla specyficznych potrzeb dzieci z ZA. Akceptowanie ich trudności w przestrzeganiu norm społecznych i dostosowywanie oczekiwań do możliwości dziecka może zmniejszyć presję i pomóc dziecku lepiej funkcjonować.
Rozwijanie umiejętności społecznych: Terapie behawioralne, grupy wsparcia i zajęcia rozwijające umiejętności społeczne mogą pomóc dziecku z ZA lepiej radzić sobie
z interakcjami z rówieśnikami i dorosłymi, a także nauczyć je, jak reagować na różne sytuacje społeczne.Pomoc w organizacji dnia: Dzieci z zespołem Aspergera czują się bezpieczniej, gdy ich dzień jest uporządkowany i przewidywalny. Rodzice i nauczyciele mogą pomóc dziecku poprzez tworzenie harmonogramów i jasno określone zasady, które pozwalają dziecku czuć się pewnie w codziennym życiu.
Presja społeczna i wymagania otoczenia stanowią poważne wyzwanie dla dzieci
z zespołem Aspergera. Zrozumienie ich specyficznych trudności w adaptacji do norm społecznych, przestrzeganiu zasad i reagowaniu na sygnały innych osób, może pomóc
w zmniejszeniu stresu i poprawie jakości życia dziecka. Odpowiednie wsparcie ze strony rodziny, nauczycieli i rówieśników pozwala na łagodzenie presji i wspiera rozwój dziecka
w sposób dostosowany do jego potrzeb.